این قصه دراز ترین و دل آ ویز ترین داستا نی است که در منطق ا لطیر عطار آ مده است.
پهلوان آن پیری است فرتوت بنام شیخ صنعان که پس ازسال های درازعبادت و قریب پنجاه سال
اعتکاف درکعبه و رسیدن به مقام کشف وشهود و داشتن چهار صد مرید سالک ،شبی در خواب دید
که بتی را در روم سجده میکند برای درک تعبیر آن با مریدان بسوی روم رفت اتفاقآ به دختری ترسا دل بست
و از شریعت وطریقت بگسست و بجای خانه کعبه این بارمعتکف کوی یار شد دختر ازحال شیخ آ گاه گشت
و چون ناله ها وزاری هایاو بشنید و ویرا درعشق استوار دید اورا گفت که اگرمرد کاری باید چهار کار اختیار
اختیار کنی :سجده بر بت آری وقرآن بسوزی و خمر بنو شی ودیده از ایمان بدوزی.شیخ خمر
بنو شید واز سر مستی آن سه کار دیگر نیز بکرد وزناربست وبدیر نشست وجمله یاران از وی روگردان
شده بازگشتند.چون برای کابین دخترپشیزی هم نداشت ناچارشد بجای دادن سیم وزربوی یکسال برایگان
برای اوخوکبانی کندشیخ در عشق دختررسوای عالم شد یکی ازمریدان ا و در هنگام رفتن اوبروم
غایب بود چون باز آمدوازماجرای او آگاه شد دیگر مریدان را ملامت کردکه چرا شیخ خود را در روم واگذاشتید
واورا تنها گذاشتید واین حق شناسی و وفاداری نبود.پس بادیگر مریدان بسوی روم آمد وهمه
چهل شبانه روز معتکف بنشستندوبناله وزاری پرداختند تاخداوند دری از رحمت بگشاید وبرحال شیخ
ببخشاید واورا ازاین گمرهی برهاند.پس از چهل شب آن مرید پاکباز حضرت محمد مصطفی(ص)
را بخواب دیدکه گفت ازدیرگاه غباری بس سیاه در میان شیخ وحق بود ومن آن غبار ظلمت را به
شبنم شفاعت فرو نشاندم.چون بیدار شدپیش شیخ رفت دید که حجاب ضلا لت از برابرشیخ
بیکسو رفته ودگرباره نور معرفت جی گزین آن شده بود.در این داستان دختر ترسا هم بعد ازآن بر اثر
خوابی که دید مسلمان شد وشیخ. اسلام بروی عرضه کردوپس از مسلمان شدن دخترازگناه پاک شده
جان بجان آفرین سپرد. خواجه شمس الدین حافظ شیرازی در غزلی که با این بیت آ غاز میشود:
بلبلی برگ گلی خوش رنگ در منقار داشت *ون درآن برگ و نوا خوش ناله های زار داشت* به شیخ صنعان
اشاره کرده گوید:گرمرید راه عشقی فکر بدنامی مکن*شیخ صنعان خرقه رهن خانه خمار داشت
وقت آن شیرین قلندر خوش که در ا طوارسیر*ذکر تسبیح ملک در حلقه زنارداشت*ملا سالک یزدی
گوید: بگسلا نم سبحه و زنار بندم برمیان*عشق ترسا بچه ای خواهم که صنعانم کند